Legalizacja pobytu i pracy cudzoziemców w Polsce – kluczowe aspekty dla pracodawców

W czasach, gdy coraz więcej osób decyduje się na migrację do innych krajów, między innymi w celach zarobkowych, a także z powodu konfliktów zbrojnych w ojczystych krajach, temat legalizacji pobytu i pracy cudzoziemców w Polsce staje się niezwykle istotny. Zarówno dla pracodawców, jak i samych cudzoziemców, ważne jest zrozumienie złożoności i wymagań proceduralnych w tym zakresie.

Zasady ogólne

Podstawową zasadą, o której należy pamiętać, jest ścisłe powiązanie legalizacji pobytu z legalizacją pracy. Oznacza to, że aby cudzoziemiec mógł legalnie pracować w Polsce, jego pobyt musi być również legalny. Warto jednak zauważyć, że podstawa legalnego pobytu może być różnorodna – przepisy te są szczegółowo określone w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 22 marca 2022 r. Dotyczy to na przykład osób przebywających w Polsce na podstawie wizy, pobytu czasowego czy karty rezydenta długoterminowego UE. Niniejszy artykuł skupia się na najczęściej spotykanych aspektach legalizacji pobytu oraz pracy cudzoziemców.

Kto odpowiada za legalizację?

Za legalizację pobytu odpowiada sam cudzoziemiec, podczas gdy za legalizację pracy odpowiada pracodawca. Należy jednak pamiętać, że istnieją pewne wyjątki, takie jak studenci studiów stacjonarnych czy osoby posiadające jednolite zezwolenie na pobyt i pracę, które nie wymagają dodatkowych zezwoleń na pracę. Ważne jest, aby pracodawca upewnił się, że cudzoziemiec przebywa w Polsce legalnie i że jego praca została zalegalizowana zgodnie z przepisami prawa.

Legalizacja pobytu – najważniejsze formy

Cudzoziemcy mogą przebywać w Polsce na różnorodne sposoby, w zależności od swojej sytuacji i celu pobytu. Do najważniejszych form legalizacji pobytu należą:

• Ruch bezwizowy: Dla obywateli wybranych krajów, które są zwolnione z obowiązku wizowego na mocy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1806. Pozwala na pobyt do 90 dni w ciągu 180 dni w strefie Schengen.
• Wiza Schengen „C”: Wydawana przez państwo członkowskie strefy Schengen na maksymalnie 90 dni w ciągu 180 dni. Umożliwia również tranzyt przez inne kraje Schengen.
• Wiza krajowa „D”: Wydawana przez polski konsulat na pobyt powyżej 90 dni, ale nie dłużej niż na rok.
• Złożenie wniosku o pobyt czasowy, stały lub rezydenta długoterminowego UE: Jeżeli wniosek został złożony terminowo i jest kompletny, cudzoziemiec może przebywać legalnie do momentu wydania decyzji.
• Zezwolenie na pobyt czasowy: Wydawane na okres od 3 miesięcy do 3 lat. Opłaty wahają się w zależności od celu pobytu: 340 zł dla pobytów niezwiązanych z pracą i 440 zł dla zezwoleń na pobyt i pracę.
• Zezwolenie na pobyt stały: Cudzoziemiec może uzyskać kartę pobytu ważną przez 10 lat.
• Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE: Wydawane na czas nieokreślony, choć kartę pobytu należy wymieniać co 5 lat. Wymaga m.in. legalnego, nieprzerwanego pobytu w Polsce przez minimum 5 lat.
• Niebieska karta UE (EU Blue Card): Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę dla osób wykonujących zawody wymagające wysokich kwalifikacji. Maksymalny okres ważności karty wynosi 3 lata.
• Specustawa dla obywateli Ukrainy: Obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski po 24 lutego 2022 r., mają prawo do legalnego pobytu do 30 września 2025 r. Zobowiązani są oni do uzyskania numeru PESEL wraz ze statusem „UKR”.

Legalizacja pracy – procedury i dokumenty

Aby cudzoziemiec mógł legalnie pracować w Polsce, pracodawca musi zapewnić odpowiednią formę zezwolenia na pracę. W zależności od sytuacji mogą to być:

• Zezwolenia na pracę:
  • Typ A: Dla cudzoziemców zatrudnionych w firmie mającej siedzibę w Polsce.
  • Typ B: Dla członków zarządów spółek pracujących w Polsce przez okres do 6 miesięcy w ciągu roku.
  • Typ C, D, E: Dla pracowników delegowanych do Polski przez zagranicznego pracodawcę na różne okresy.
  • Typ S: Dla pracowników sezonowych, np. w rolnictwie, obowiązuje maksymalnie 9 miesięcy w ciągu roku.
• Oświadczenie o powierzeniu pracy: Dotyczy obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Ukrainy i Mołdawii. Pracodawca zgłasza cudzoziemca do powiatowego urzędu pracy, a okres zatrudnienia nie może przekroczyć 24 miesięcy.
• Jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę: Wniosek składa cudzoziemiec, a decyzję wydaje wojewoda. Teoretycznie procedura powinna trwać do 60 dni, jednak w praktyce czas oczekiwania może być znacznie dłuższy.
• Specustawa dotycząca obywateli Ukrainy: Pracodawca ma obowiązek zgłosić podjęcie pracy przez obywatela Ukrainy w ciągu 7 dni od daty rozpoczęcia zatrudnienia.

Ważne wskazówki dla pracodawców

Pracodawca musi zawsze przechowywać dokumenty potwierdzające legalność pobytu i pracy cudzoziemca, takie jak oryginały zezwoleń. Pamiętaj, że procedury legalizacyjne mogą być złożone i wymagają dokładności oraz starannego planowania. Złożenie wniosku zbyt późno może opóźnić proces, a nawet skutkować odmową wydania zezwolenia. Dlatego kluczowe jest przestrzeganie wszystkich terminów i dbanie o kompletność dokumentów.

Podsumowanie

Legalizacja pobytu i pracy cudzoziemców w Polsce jest procesem skomplikowanym, ale niezbędnym, aby zagwarantować cudzoziemcom możliwość legalnej pracy i pobytu. Zarówno cudzoziemcy, jak i pracodawcy powinni zrozumieć wymogi prawne, aby uniknąć problemów formalnych i zapewnić sprawną obsługę procedur administracyjnych.