Skierowanie pracowników na badania profilaktyczne: Rola precyzyjnego określenia czynników występujących na stanowisku pracy

Wprowadzenie

Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Z tego ogólnego obowiązku wynika szereg innych, jak choćby kierowanie pracowników na badania profilaktyczne. Ich celem jest ustalenie czy pracownik jest zdolny do wykonywania pracy u danego pracodawcy. Nieraz zdarza się jednak, że pracodawca niedokładnie określa czynniki występujące na stanowisku pracy, co może wpływać na prawidłowość wydawanego orzeczenia, a przez to na ochronę zdrowia pracowników. W niektórych przypadkach może to prowadzić także do odpowiedzialności pracodawcy, jeżeli na skutek nieprecyzyjnego skierowania i wydanego na jego podstawie orzeczenia dopuszczono do pracy pracownika, którego nie można było do niej dopuścić.

Poniżej omawiam problem niedokładnego określania czynników na skierowaniu do badań profilaktycznych oraz przedstawiam, jakie czynniki powinny być uwzględnione i jak precyzyjnie powinny być określone.

Skierowanie pracowników na badania profilaktyczne

Wykonywanie badań profilaktycznych ma na celu ustalenie, czy pracownik może wykonywać pracę u danego pracodawcy. Odbywa się ono w wyniku skierowania na badania wystawianego przez pracodawcę. Aby orzeczenie lekarza medycyny pracy było prawidłowe pracodawca w skierowaniu powinien wymienić wszystkie czynniki niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub czynniki uciążliwe i inne wynikające ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonywanych na tych stanowiskach.

Należy uwzględnić między innymi czynniki:

• fizyczne, jak hałas, drgania mechaniczne i wibracje, pyły, promieniowanie, panujące temperatury (np. wyjątkowo zimne lub gorące),
• chemiczne, jak substancje toksyczne, substancje drażniące, substancje uczulające, substancje rakotwórcze,
• biologiczne, jak bakterie, wirusy, grzyby,
• inne czynniki, w tym niebezpieczne i uciążliwe oraz inne wynikające ze sposobu wykonywania pracy, jak praca na wysokości, długotrwała praca w wymuszonej pozycji, praca w porze nocnej, praca zmianowa.

Wszystkie czynniki powinny być przy tym możliwie szczegółowo opisane. Tylko w ten sposób lekarz przeprowadzający badanie będzie w stanie w sposób rzetelny i miarodajny dokonać oceny, czy stan zdrowia pracownika pozwala na to, aby uznać go za zdolnego do wykonywania pracy na danym stanowisku. Dla przykładu, jeżeli na danym stanowisku występuje praca na trzy zmiany to niewystarczające będzie określenie „praca zmianowa”, jako że taki opis nie zawiera pełnego opisu sposobu pracy – pełnej dobowej rotacji czasu wykonywania pracy, w tym zmian przypadających na porę nocną.

Problem niedokładnego określania czynników na skierowaniu

Niejednokrotnie zdarza się jednak, że opis czynników występujących na danych stanowisku jest niepełny i niedokładny. Prowadzić to może do nieprawidłowości orzeczenia i tego, że będzie ono praktyce niemożliwe do zastosowania. Może się bowiem zdarzyć, że orzeczenie stwierdzi zdolność do pracy, ale wymieni jednocześnie przeciwwskazania odnoszące się do czynników, które występują na danym stanowisku (np. przeciwwskazana praca w porze nocnej), ale nie zostały wymienione przez pracodawcę na skierowaniu. Moim zdaniem takie skierowanie, mimo formalnego orzeczenia w nim, że pracownik jest „zdolny” do wykonywania pracy, nie może być podstawą do dopuszczenia go do niej i należy wtedy ponownie skierować pracownika na badania oznaczając jednak szczegółowo i wyczerpująco występujące czynniki.

Bardziej problematyczna, zarówno dla pracownika jak i pracodawcy jest jednak sytuacja, w której na skutek niedokładności skierowania dojdzie do dopuszczenia do pracy pracownika, który w ogóle danej pracy, w danych warunkach nie może wykonywać. Po pierwsze, może to bowiem negatywnie odbić się na zdrowiu pracownika. Pracodawca może także ponosić w takim przypadku odpowiedzialność odszkodowawczą wobec pracownika, w szczególności w przypadku, gdy dojdzie do wypadku przy pracy spowodowanego tym, że dany pracownik wykonywał pracę, do której nie był zdolny.

Podsumowanie

Skierowanie pracowników na badania profilaktyczne jest ważnym narzędziem w zapewnianiu zdrowych i bezpiecznych warunków pracy. Jednak, niedokładne określanie czynników występujących na stanowisku pracy na skierowaniu może wpływać na skuteczność tych badań oraz ochronę zdrowia pracowników. Pracodawcy powinni starannie określić wszystkie istotne czynniki, takie jak środowisko pracy, zagrożenia fizyczne, biologiczne i chemiczne, w sposób precyzyjny i zrozumiały dla lekarza przeprowadzającego badanie. Zapewnienie dokładności informacji na skierowaniu jest kluczowe dla skuteczności badań profilaktycznych oraz ochrony zdrowia pracowników.